Mentionsy

Krytyka, krytykanctwo czy nagonka, czyli jak można się nie zgadzać w nauce | Otwarta nauka w Centrum Kopernika #11

Krytyka badań jest nieodłącznym elementem nauki. Niektórzy naukowcy twierdzą, że bez krytyki

niemożliwy byłby postęp w nauce a jej obecność sprawia, że robimy coraz lepsze badania. W tym

odcinku podcastu spróbujemy porozmawiamy o tym, jaka jest różnica pomiędzy rzetelną krytyką a

krytykanctwem, które spotykamy w środowisku naukowym.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik

(Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku

naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie)

dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i

zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych

przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu

prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa

naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na

kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami

naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka

odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

W poprzednim odcinku mówiliśmy bardzo dużo i bardzo długo o replikacjach i o różnych zaletach tego podejścia, ale też o krytyce, z którą projekty replikacyjne się spotkały. Nie powiedzieliśmy o jednym aspekcie tej krytyki, który koncentrował się na tym, że replikacje, szczególnie właściwie te nieudane replikacje, szkodzą reputacji badaczy i badaczek oryginalnych badań. Po pierwsze, replikacja, sama próba replikacji postrzegana jest jakaś taka nieufność, takie krytykanstwo skierowane w ...