Mentionsy

Poznański Czerwiec 1956 a rewolucja węgierska: wspólna iskra buntu

Według prof. Konrada Białeckiego z IPN protest robotników w Poznaniu miał wpływ nie tylko na sytuację w Polsce, ale też stał się inspiracją dla węgierskiego zrywu w Budapeszcie.
Czerwiec 1956 roku. Poznań staje się miejscem pierwszego masowego buntu przeciwko reżimowi komunistycznemu w Polsce. W rozmowie z Katarzyną Adamiak prof. Konrad Białecki, naczelnik oddziału IPN w Poznaniu, wskazuje, że ten protest wykracza poza granice kraju.

Poznański Czerwiec był nie tylko lokalnym zrywem. Węgrzy uważnie obserwowali wydarzenia w Polsce. W Budapeszcie mówiono o politycznym Poznaniu, nawiązując do Koła Petefiego – grupy młodych opozycjonistów

– wyjaśnia.

Impulsem do strajku były pogarszające się warunki pracy i życia, ale reakcja władz – krwawe stłumienie protestu – tylko wzmogła społeczne niezadowolenie.

Zamiast wyciszyć emocje, aparat władzy rozpalił iskrę. Ludzie zaczęli wysyłać listy z hasłem ‘Zrobimy wam drugi Poznań

– dodaje Konrad Białecki.

W październiku 1956 roku do władzy w Polsce powraca Gomułka, co zostaje odczytane na Węgrzech jako znak możliwej odwilży. Węgierski bunt rozpala się już kilka dni później.

Na ulicach Budapesztu pojawiały się hasła wspierające Polaków. To był prawdziwy zryw solidarności

– mówi historyk.

Choć represje w Polsce były brutalne, to w porównaniu z Węgrami – znacznie mniej dotkliwe. Tam po rewolucji aresztowano 24 tys. osób, a 230 stracono. W Polsce żadnego uczestnika protestów nie skazano na śmierć.

Dziś pamięć o wspólnych doświadczeniach łączy oba narody. IPN i węgierski NEB organizują wystawy, publikacje i działania edukacyjne.

Historię trzeba przypominać, bo jest wspólnym dziedzictwem wolności. A Poznań i Budapeszt to jej filary

 – podsumowuje prof. Konrad Białecki.

Gościem wywiadu wnet jest profesor Konrad Białecki, Instytut Pamięci Narodowej, naczelnik oddziału Biura Badań Historycznych, wykładowca Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Dzień dobry. Dzień dobry. Witam panią, witam państwa. Jesteśmy w tej chwili na legendarnym placu, Plac Wolności, miejsce, świadek historii wydarzeń, które do tej pory przejmują, jak przypominamy sobie, w każdą rocznicę tego pamiętnego czerwca. Czy poznański czerwiec miał jakikolwiek wpływ na wybuch wydarzeń na Węgrzech w 1956...