Mentionsy

2. Geneza, przebieg i skutki Powstania w Getcie Warszawskim - Robert Markiewicz

Wykład Roberta Markiewicza zorganizowany w Muzeum Powstania Warszawskiego z okazji 70 rocznicy wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim [17 kwietnia 2013]

19 kwietnia 1943 roku wybuchło Powstanie w Getcie Warszawskim. Jak i dlaczego do tego doszło? Jak wyglądała sytuacja ludności pochodzenia żydowskiego w tamtym czasie? Robert Markiewicz w swoim wykładzie szczegółowo, od roku 1939, opisuje zmieniające się nastroje w Warszawie i zaostrzającą się politykę niemiecką w stosunku do narodu żydowskiego. W roku 1939 18% polskiej armii stanowili żołnierze pochodzenia żydowskiego. Według spisu ludności, przeprowadzonego przez judenrat na rozkaz niemiecki pod koniec października 1939 roku, w Warszawie mieszkało 359 827 Żydów. Szacuje się jednak, że do października 1940, w wyniku przesiedleń z ziem polskich włączonych do Rzeszy, do Warszawy przybyło jeszcze ok. 90 tys. przesiedleńców żydowskich.

Robert Markiewicz opowiedział o pierwszym grodzeniu dzielnicy żydowskiej drutem kolczastym, o przymusie noszenia opasek z gwiazdą Dawida, o zakazie zmiany miejsca zamieszkania przez osoby pochodzenia żydowskiego, który wszedł w życie w styczniu 1940 roku. W marcu 1940 zaczęły się pojawiać wywieszki w kawiarniach i restauracjach o zakazie wstępu dla Żydów, a w dniach 22-29 marca wybuchły pierwsze zamieszki antyżydowskie na ulicach Warszawy – plądrowano sklepy, rabowano mieszkania, bito przechodniów z opaskami.

W kwietniu 1940 zaczęto budowę murów getta. 16 listopada 1940 roku getto warszawskie zostało zamknięte. Obszar obejmował 307 ha powierzchni zabudowanej (czyli ok 7% powierzchni Warszawy), w której obrębie znalazło się blisko 400 tys. Żydów. 15 kwietnia 1941 roku weszło w życie rozporządzenie zabraniające Żydom korzystania z kolei, tramwajów, taksówek czy dorożek. Liczba zamkniętych w getcie Żydów osiągnęła wtedy najwyższy pułap ok. 450 tys. osób. Od lipca do września 1941 roku panował w getcie szczyt epidemii tyfusu, z którego powodu miesięcznie umierało ok 5 tys. osób. Szacuje się, że ok 80-100 tys. ludzi zmarło w getcie z głodu i wycieńczenia. 

W lutym 1942 rusza budowa obozu pracy i zagłady w Treblince, a w lipcu 22 rozpoczyna się wielka akcja wysiedleńcza getta warszawskiego i wywozu ludności do obozu. Między 22 lipca, a 12 września 1942 wywieziono z Warszawy do Treblinki 310 tysięcy ludzi.  

Wykładowca w swoim wystąpieniu skupił się na pierwszych dniach powstania w getcie, szczegółowo analizując mapę warszawskiego getta i działania bojowe obu stron. Mówił o Żydowskim Związku Wojskowym i Żydowskiej Organizacji Bojowej, o nierównym stosunku sił walczących po obu stronach, o posiadanej przez nich broni i rozstawieniu oddziałów walczących. 

Wykład wzbogacony został licznymi zdjęciami wojennej Warszawy i walczącego getta.

Robert Markiewicz – studiuje historię na UKSW. Pracuje jako przewodnik w Muzeum Powstania Warszawskiego. Na codzień zajmuje się historią wojskowości.

Przygotowując to spotkanie dzisiejsze, obejrzałem kilkaset zdjęć z getta warszawskiego. Nie muszę Państwu powiedzieć, że byłem w szoku. Do tej pory, jak oprowadzam kilka lat tutaj wycieczki, poświęcamy na getto trzy minuty, pięć minut góra, wszystko. Ja spędziłem nad tym tematem ostatnie dwa tygodnie. Miałem taki pomysł, żeby zgrać te kilkaset zdjęć i puścić Państwu prezentację bez słowa, żeby sam obraz do Państwa przemówił. No ale muszę coś powiedzieć przy tym, tak że nie tylko obej...