Mentionsy

114. Co wnieśli do nauki tegoroczni nobliści?

Wykłady prof. Leonory Bużańskiej, dr Bartosza Hamankiewicza i prof. Krzysztofa Meissnera, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki [29 października 2019]

Laureaci Nagrody Nobla 2019 z medycyny, fizyki i chemii są autorami odkryć, które znajdują praktyczne zastosowanie w leczeniu chorób, badaniu kosmosu oraz produkcji baterii litowo-jonowych. Sylwetki tegorocznych laureatów oraz ich dokonania przybliżyli w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki prof. Leonora Bużańska (Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN) , prof. Krzysztof Meissner (Wydział Fizyki UW) oraz dr Bartosz Hamankiewicz (Wydział Chemii UW).

Prof. Bużańska opowiedziała o Nagrodzie Nobla z medycyny i fizjologii. Greg L. Semenza, Peter J. Ratcliffe oraz William G. Kaelin Jr. zostali uhonorowania za badania wyjaśniające, w jaki sposób komórki adaptują się do niedoboru tlenu. Nobliści zidentyfikowali mechanizmy molekularne, które regulują aktywność genów w sytuacji, gdy spada stężenie pierwiastka tlenu w otoczeniu. Prelegentka nie tylko opisała odkrycia uczonych i ich znaczenie dla medycyny, ale też przybliżyła pokrewne tematycznie badania prowadzone przez Polaków.

Nagroda Nobla z fizyki

Prof. Meissner przedstawił dokonania, których autorami są laureaci Nagrody Nobla 2019 z fizyki. James Peebles został uhonorowany za przygotowanie teoretycznych podstaw pod odkrycie promieniowania tła. Zasługą kanadyjskiego uczonego jest też przekształcenie kosmologii, które była wcześniej uważana za naukę opisową, w pełnoprawną gałąź fizyki. Peebles prowadził również badania nad pochodzeniem pierwiastków. Kanadyjczyk podzielił się nagrodą z Michelem Mayorem oraz Didirem Quelozem. Uczeni opracowali metodę, która pozwoliła im zaobserwować pierwszy w kosmosie obok naszego układ słoneczny. Prof. Meissner, opisując historię badań prowadzonych przez noblistów, przedstawił również inne metody umożliwiające poszukiwanie pozasłonecznych układów planetarnych. Powiedział również o wkładzie polskich uczonych w te badania – profesorów Andrzeja Udalskiego i Aleksandra Wolszczana.

Nagroda Nobla z chemii

Dr Hamankiewicz mówił o Nagrodzie Nobla z chemii. John. B. Goodenough, M. Stanley Whitthingam oraz Akira Yoshino zostali docenieni za wkład w rozwój badań, którym zawdzięczamy baterie litowo-jonowe. Bez ich istnienia nie mógłby działać żaden współczesny smartfon czy laptop. Prelegent oprócz przedstawienia dokonań tegorocznych noblistów, opisał również sposób działania akumulatorów. Przypomniał także badania, które poprzedziły odkrycia Goodenugha, Whittinghama i Yoshino.

Przejdźmy teraz do debaty właściwej. Zapraszam tutaj do mnie Panią Profesor Leonorę Burzańską, Dyrektora Instytutu Medycyny Doświadczalnej Klinicznej. Pana Bartosza, doktora Bartosza Hamankiewicza, który powie o noblu z chemii. I ja opowiem o noblu z fizyki, nazywam się Krzysztof Meissner. Dobrze. Zaczniemy w kolejności, w jakiej dawane są, czy ogłaszane są nagrody Nobla, czyli zaczniemy od medycyny. Pani profesor. Dziękuję bardzo, jestem zaszczycona tym zaproszeniem, bardzo jeszcz...