Mentionsy

37. Stereotypy związane z konsumpcją żywności i zdrowiem - dr hab. Marzena Jeżewska-Zychowicz

Wykład dr hab. Marzeny Jeżewskiej-Zychowicz, XVIII Festiwal Nauki w Warszawie [wrzesień 2014]

Spożywanie pokarmów i sposób w jaki to robimy to nie tylko przedmiot zainteresowania dietetyków, ale też socjologów. Katarzyna Jeżewska-Zychowicz podczas XVIII Festiwalu Nauki opowiedziała o wynikach badań naukowych na temat stereotypów społecznych związanych z tym, co i w jaki sposób ludzie jedzą.

Stereotyp to zbiorowe przekonanie zawierające fałszywe przeświadczenie dotyczące różnych zjawisk. Jak wynika z przytoczonych w trakcie wykładu badań, rodzaj i sposób spożywanych przez człowieka pokarmów wpływa powszechnie na przypisywanie mu przez innych ludzi cech, które nie mają nic wspólnego z jedzeniem. Wagi nabiera m.in. w tym kontekście powiedzenie „jesteś tym, co jesz”. Okazuje się bowiem, że osoby, które spożywają „dobrą” żywność, postrzegane są najczęściej jako bardziej atrakcyjne, inteligentne, spokojniejsze i sumienne od ogółu. Jednocześnie przypisywane jest im mniejsze poczucie humoru i nudziarstwo. Ujawniła się też wśród badanych niechęć do utrzymywania z takimi osobami kontaktów towarzyskich.

Stereotypy dotyczą też ludzi, którzy jedzą „złą” żywność. Osoby, w których diecie dominują pokarmy o wysokiej zawartości tłuszczu, uważane są za mniej atrakcyjne fizycznie, inteligentne i pilne od reszty. Jednocześnie postrzegane są jako bardziej towarzyskie, chętne do spożywania alkoholu oraz beztroskie od pozostałych.

Na to, jak nas postrzegają, wpływa także nasza sylwetka. Ludzie o zaokrąglonych kształtach oceniani są jako leniwi, niesumienni, nie dbający o siebie, trudni we współpracy oraz zbyt wymagający. Najgorzej spośród takich indywiduów widziany jest korpulentny na szef. Najlepiej postrzegane są, co w naszej kulturze nie dziwi, osoby szczupłe i umięśnione.

Jedzenie służy nie tylko zaspokojeniu głodu, ale może też być manifestacją społeczną. Mieć na celu wykreowanie pożądanego obrazu siebie. Na przykład kobieta na randce w eleganckiej restauracji prędzej wybierze dietetyczną sałatkę niż golonkę, choćby na tę ostatnią miała większą ochotę. Ta społeczna funkcja jedzenie związana jest bezpośrednio ze zjawiskiem powstawania mód żywieniowych. Na ich przemiany wpływają dwie przeciwstawne siły. Klasy niższe starają się przejmować symbole statusu obowiązujące wśród klas wyższych – dążąc do awansu społecznego, a grupy wyższe, chcąc zachować swój unikalny status, sięgają wciąż po nowe wzorce.

Jeśli więc myślimy o zmianie zachowań żywieniowych, nie wolno nam zapominać o wyżej opisanych zjawiskach. Jedzenie to bowiem nie tylko prosta czynność fizjologiczna, ale szeroki problem społeczny.