Mentionsy

O prawach człowieka po ludzku
19.11.2025 09:26

#31 RPA – o nierównościach społecznych i schedzie apartheidu

Nierówności w Republice Południowej Afryki (RPA) są dziś na bardzo podobnym poziomie, jak za czasów apartheidu. Dlaczego ten najbardziej uprzemysłowiony kraj Afryki i jedna z największych gospodarek kontynentu od dziesięcioleci jest równocześnie państwem o największych nierównościach społecznych na świecie? Jak bardzo te nierówności nadal przebiegają na linii dawnych podziałów ze względu na kolor skóry? 

Jakie reformy społeczne wprowadzono od czasów apartheidu, które z nich okazały się sukcesem, a które porażką? Co najbardziej trapi dziś mieszkańców RPA?  

Oprócz obrazu kraju kontrastów: luksusowych, pilnie strzeżonych willi niemal tuż obok rozległych ubogich dzielnic, RPA w mediach pojawia się także w kontekście zatrważających statystyk przestępczości. Codziennie w RPA średnio 64 osoby padają ofiarą zabójstwa. Tymczasem kilka miesięcy temu prezydent Donald Trump forsował tezę o rzekomym ludobójstwie białych. Kogo i gdzie najbardziej dotyka przemoc? Kiedy dosięga białych farmerów, czy można uznać, że są atakowani dlatego, że są biali?  

O skali nierówności i o tym, jak przejawiają się w życiu codziennym – od mieszkalnictwa, dostępu do żywności, wody, prądu czy edukacji, która – przynajmniej w teorii – powinna stanowić ścieżkę awansu społecznego, a także o przestępczości i o tym, kogo i gdzie najbardziej dotyka, Joanna Zawada rozmawia z dr hab. prof. Andrzejem Polusem z Uniwersytetu Wrocławskiego. 

dr hab. prof. UWr Andrzej Polus – Kierownik Zakładu Studiów Rozwojowych i Regionalnych Instytutu Studiów Międzynarodowych i Bezpieczeństwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego.

--- 

Amnesty International upomina się o bezpieczeństwo dzieci w szkołach i przedszkolach w RPA. Podpisz petycję do rządu RPA, by zapewnić bezpieczeństwo najmłodszym w placówkach opieki w RPA: https://maraton.amnesty.org.pl/rpa-unecebo-mboteni  

Dowiedz się więcej o Maratonie Pisania Listów: https://maraton.amnesty.org.pl  

Prawa człowieka łamane są w ciszy. Wesprzyj głos tych, których nie słychać https://www.amnesty.org.pl/wspieraj/?utm_source=Podcast&utm_medium=Social&utm_campaign=podcast_wspieraj  

Więcej o raporcie “Broken and Unequal: The State of Education in South Africa” (“Niesprawna i nierówna: o stan edukacji w Republice Południowej Afryki”) w jęz. angielskim: https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/02/south-africa-broken-and-unequal-education-perpetuating-poverty-and-inequality/  

Artykuł dr hab. prof. UWr Polusa dot. stanu edukacji w RPA: A. Polus, D. Kopiński, W. Tycholiz, Reproduction and convertibility: examining wealth inequalities in South Africa, "Third World Quarterly", 2020, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/01436597.2020.1800450   

Słowa kluczowe: RPA, Republika Południowej Afryki, apartheid, nierówności społeczne, prawa człowieka, Afryka 

--- 

Rozdziały: 

0:00 - Wstęp 

1:48 - Nierówności: skala, źródła, współczesność 

14:11 - Dostęp do wody, prądu, żywności 

22:40 – Przestępczość w RPA: jaka jest jej skala? Kogo i gdzie dotyka najbardziej? 

27:26 – Czy edukacja może być trampoliną społeczną w RPA? 

34:38 – Więcej o programach społecznych 

37:40 - Scheda apartheidu w mentalności dzisiaj 

42:20 – Zakończenie. Jak możesz działać?