Mentionsy

Podobne bloki, różne historie. Opowieść o osiedlach

Podobne bloki, różne historie. Opowieść o osiedlach

Marta Karpińska rozmawia z Michałem Wiśniewskim

Pierwszy numer „Autoportretu” z 2025 roku był poświęcony tematowi osiedli. Codzienną egzystencję mieszkańców wielkich zespołów mieszkaniowych determinuje mnóstwo zmiennych – galaktykę bloków wypełnia różnorodność ludzkich doświadczeń na tle zmieniających się epok historycznych i odmiennych kontekstów geograficznych, ekonomicznych, społecznych. Dlatego – jak napisała w osiedlowym numerze „Autoportretu” Beata Chomątowska – „najciekawsze jest przyglądanie się każdemu osiedlowemu mikrokosmosowi z osobna”. Marta Karpińska i Michał Wiśniewski w ciągu ostatnich dwóch lat mieli okazję obserwować z bliska mikrokosmosy modernistycznych osiedli w miastach tak różnych jak Barcelona, Bukareszt i Kraków, a swoje refleksje wynikające z tego doświadczenia opisali w „Autoportrecie”. Osiedle El Besòs i el Maresme w Barcelonie powstawało w czasach reżimu generała Franco, osiedle Crângași w Bukareszcie zrealizowano w okresie autorytarnych rządów Nicolae Ceaușescu, osiedle w Mistrzejowicach wydarzyło się gdzieś między Gomułką a Gierkiem. Jak warunki polityczne naznaczyły osiedla w momencie ich powstawania? Jak zmieniły się ich przestrzenie w starciu ze współczesnymi zagrożeniami: narastającą katastrofą klimatyczną, kryzysem demograficznym, prywatyzacją dóbr wspólnych, presją inwestycyjną nastawioną wyłącznie na doraźny zysk? Co jest trwałym osiągnięciem i wartościowym zasobem, a co zagrożeniem dla przyszłości społeczności zamieszkujących każde z omawianych osiedli?

Autoportret nr 1 [89] 2025 „Osiedla” jest w całości i bezpłatnie dostępny na stronie internetowej kwartalnika: https://www.autoportret.pl/numery/osiedla-pl/

Marta Karpińska: Zastępczyni redaktorki naczelnej kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”.

Michał Wiśniewski: Historyk architektury, pracownik Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i Międzynarodowego Centrum Kultury. Autor wielu publikacji naukowych i popularyzatorskich poświęconych architekturze Krakowa i Polski XIX i XX wieku, m.in. monografii krakowskich architektów.

Marta Karpińska i Michał Wiśniewski od kilkunastu lat działają w Fundacji Instytut Architektury. Wiele przeszłych i trwających obecnie projektów Fundacji dotyczy problematyki osiedli. Więcej informacji: https://osiedla.szlakmodernizmu.pl/

Przecież to nie jest modernizm. Podcast Krakowskiego Szlaku Modernizmu. Architektura fascynuje nas nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień jako Fundacja Instytut Architektury zajmujemy się badaniem naszego podwórka, nowoczesnego Krakowa, ale ze świadomością w jak ogromnym stopniu lokalność kształtują konteksty globalne. W tym podcaście opowiadamy historię, w których budynki odgrywają...